دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی یکی از کاربردی‌ترین تجهیزات آشپزخانه برای خانواده‌هایی است که به دنبال افزایش ماندگاری مواد غذایی، کاهش ضایعات و حفظ طعم تازه مواد هستند.
این دستگاه‌ها با مکش هوا از داخل بسته و ایجاد شرایط خلأ، از رشد باکتری‌ها و اکسید شدن مواد غذایی جلوگیری می‌کنند.
اگر قصد خرید دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی را دارید، در این راهنما با انواع دستگاه، قیمت‌ها، ویژگی‌های ضروری و نکات مهم انتخاب آشنا می‌شوید.
دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی چیست؟
دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی، یک دستگاه آشپزخانه است که با استفاده از کیسه‌های پلاستیکی، کیسه‌های زیپ‌دار یا قوطی‌های مخصوص، هوا را از درون آنها خارج می‌کند و سپس آنها را مهروموم می‌نماید. این عمل باهدف کند کردن روند فساد مواد غذایی انجام می‌شود.
هر دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی از چند بخش اصلی تشکیل شده که شناخت آنها قبل از خرید و استفاده ضروری است:
- محفظه وکیوم یا نوار مکش: بخشی است که وظیفه تخلیه هوا از داخل کیسه را برعهده دارد. در مدل‌های لبه‌ای این قسمت باریک و دراز است، در حالی که در مدل‌های محفظه‌ای، یک فضای کامل برای قرار دادن بسته غذایی وجود دارد.
- نوار حرارتی (Sealing Bar): این قسمت بعد از خروج هوا، کیسه را با حرارت مهروموم می‌کند. کیفیت و عرض این نوار اهمیت زیادی دارد، زیرا درزگیری ضعیف می‌تواند باعث ورود مجدد هوا و فساد سریع‌تر مواد غذایی شود.
- پمپ خلا: قلب اصلی دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی است و با ایجاد فشار منفی، هوا را از کیسه خارج می‌کند. پمپ‌های قوی‌تر برای بسته‌بندی حجم زیاد یا مواد غذایی مرطوب کارایی بیشتری دارند.
- پنل تنظیمات و دکمه‌های کنترلی: شامل کلید روشن/خاموش، تنظیمات برای مواد خشک یا مرطوب، و گاهی گزینه‌های اضافی مثل ماریناد یا Sous Vide است.
- محفظه رول و تیغه برش (در برخی مدل‌ها): این بخش امکان قرار دادن رول کیسه و برش آن به اندازه دلخواه را فراهم می‌کند تا بسته‌بندی سریع‌تر و منظم‌تر انجام شود.
لوازم جانبی
- شیلنگ اتصال به ظروف وکیوم
- کیسه‌ها و رول‌های مخصوص
- قطعات یدکی (مثل واشر یا نوار حرارتی اضافی در برخی مدل‌ها)
نحوه استفاده از دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی
برای اینکه بهترین نتیجه را بگیرید، مراحل استفاده باید دقیق و اصولی انجام شود:
آماده سازی مواد غذایی
- مواد غذایی را تمیز و خشک کنید.
- در صورت نیاز، گوشت تازه یا غذاهای مرطوب را قبل از بسته‌بندی کمی در فریزر قرار دهید تا رطوبت باعث اختلال در آب بندی نشود.
- مواد را به اندازه وعده‌های مصرفی تقسیم کنید.
انتخاب و آماده سازی کیسه
- از کیسه‌های وکیوم مخصوص استفاده کنید.
- اگر از رول استفاده می‌کنید، آن را به اندازه دلخواه برش دهید و یک سمت آن را با دستگاه مهروموم کنید تا به شکل یک کیسه درآید.
قرار دادن مواد در کیسه
- مواد غذایی را داخل کیسه بگذارید و حدود ۵–۷ سانتی‌متر فضای خالی در بالای کیسه باقی بگذارید.
- برای مواد مرطوب یا چرب، لبه کیسه را به بیرون تا کنید تا از تماس مایعات با بخش درزگیر جلوگیری شود.
عملیات وکیوم و آب بندی
- دهانه کیسه را روی نوار حرارتی دستگاه قرار دهید.
- درب دستگاه را محکم ببندید.
- دکمه شروع یا “Vacuum/Seal” را بزنید. دستگاه ابتدا هوا را تخلیه کرده و سپس کیسه را حرارت می‌دهد تا درزگیری کامل شود.
بررسی نهایی
- پس از پایان کار، مطمئن شوید که درز کاملاً بسته شده است.
- اگر نشتی یا بازشدگی مشاهده کردید، دوباره درز را مهروموم کنید.
برچسب‌گذاری و ذخیره سازی
- روی بسته تاریخ بسته‌بندی و نوع ماده غذایی را یادداشت کنید.
- بسته‌ها را در یخچال یا فریزر قرار دهید.
سه نوع دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی وجود دارد:
هنگام خرید دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی باید بدانید این دستگاه‌ها در مدل‌های مختلفی عرضه می‌شوند که هر کدام متناسب با نیاز، بودجه و فضای آشپزخانه کاربرد خاصی دارند.
به طور کلی، این دستگاه‌ها در سه گروه لبه‌ای، محفظه‌ای و دستی دسته‌بندی می‌شوند که در ادامه مزایا، معایب و بهترین موارد استفاده از هر کدام را بررسی می‌کنیم.
1. دستگاه‌های بسته بندی وکیوم لبه ای
دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی معمولاً دارای یک محفظه وکیوم باریک و دراز است که برای تخلیه هوا از کیسه، در قسمت فوقانی آن قرار می‌گیرد.
آنها با استفاده از مکش، هوا را از کیسه خارج می‌کنند و سپس با استفاده از یک نوار گرم‌کننده در جلوی محفظه، کیسه را پس از تخلیه هوا می‌بندند.
کمک دستی در این مرحله، با فشاردادن هوا به سمت جلوی کیسه، به جلوگیری از بازگشت هوا به داخل کیسه کمک می‌کند.
این عمل باعث جلوگیری از ورود مجدد هوا به داخل کیسه می‌شود. برخی از دستگاه‌های بسته‌بندی وکیوم لبه‌ای نیز با یک اتصال دستی همراه هستند که قابلیت استفاده از آنها را افزایش داده و امکان استفاده از آنها با ظروف وکیوم را فراهم می‌کند.
2. دستگاه‌های بسته بندی وکیوم محفظه ای
این دستگاه‌ها، با ابعاد و قیمت بالاتر، معمولاً در محیط‌های تجاری کاربرد دارند. در صورت استفاده خانگی، نیازمند فضای اختصاصی روی میز آشپزخانه خواهید بود. این نوع دستگاه‌ها، با ایجاد یک محفظه تحت‌فشار، به‌جای مکش مستقیم، هوا را از بسته‌بندی خارج می‌کنند. برخی از مدل‌ها نیز مجهز به یک‌کاسه مخصوص برای ماریناد کردن مواد غذایی هستند.
3. دستگاه های بسته بندی وکیوم دستی
این دستگاه‌ها برای ذخیره‌سازی مقادیر محدود مواد غذایی یا روش‌های پخت Sous Vide طراحی شده‌اند. آنها معمولاً نسبت به انواع دیگر دستگاه‌ها مقرون‌به‌صرفه هستند، اما کیسه‌های مخصوص آنها ممکن است گران‌تر باشند. در این نوع دستگاه، دستگاه دستی بر روی یک پورت خلا در کیسه مهروموم قرار می‌گیرد.
پس از روشن‌شدن، دستگاه هوا را از داخل کیسه خارج می‌کند. برای تسریع این فرایند، می‌توانید به‌صورت دستی هوای اطراف ماده مورد مهروموم را به سمت پورت خلا فشار دهید.
آیا خرید دستگاه بسته بندی وکیوم توجیه اقتصادی دارد؟
خرید دستگاه بسته بندی وکیوم برای همه مناسب نیست و جایگزین‌های مقرون به صرفه‌ای نیز برای نگهداری مواد غذایی وجود دارد. بااین‌حال، در شرایط خاص، دستگاه بسته‌بندی وکیوم می‌تواند مزایای قابل‌توجهی را ارائه دهد.
- بهبود ماندگاری: بسته بندی وکیوم مواد غذایی به طور قابل‌توجهی ماندگاری آنها را افزایش داده و از بروز سوختگی فریزر جلوگیری می‌کند.
- مدیریت بهینه مواد غذایی: دستگاه بسته بندی وکیوم امکان تقسیم مواد غذایی خریداری شده به‌صورت عمده به بخش‌های مناسب و اندازه یک وعده را فراهم می‌کند که این امر باعث کاهش ضایعات و صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود.
- استفاده بهینه از مواد غذایی: با خرید دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی، مواد غذایی به‌صورت منظم و به‌اندازه موردنیاز ذخیره می‌شوند که این امر منجر به کاهش ضایعات و افزایش بهره‌وری می‌شود.
- آمادگی برای وعده‌های آینده: بسته بندی وکیوم یک راهکار مناسب برای نگهداری وعده‌های غذایی پخته شده به‌صورت دسته‌جمعی و استفاده در زمان‌های بعدی است.
- پخت‌وپز دقیق و کنترل شده: دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی برای روش پخت سوس وید ضروری است و امکان پخت دقیق و کنترل شده مواد غذایی را فراهم می‌کند.
- سازماندهی و حفاظت: بسته بندی وکیوم برای سازماندهی وسایل شخصی و حفاظت از آنها در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت و آسیب‌های فیزیکی بسیار مفید است.
- حفاظت از دارایی‌ها: بسته‌بندی وکیوم می‌تواند به‌عنوان یک راهکار پیشگیرانه برای حفاظت از اسناد مهم و وسایل قیمتی در برابر سیل و سایر بلایای طبیعی استفاده شود.
هنگام انتخاب و خرید دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی، به این نکته توجه داشته باشید که این دستگاه‌ها ممکن است باگذشت زمان دچار مشکلاتی در مهروموم و نوارهای گرمایشی خود شوند. همچنین، سازندگان ممکن است همیشه قطعات یدکی این دستگاه‌ها را در دسترس قرار ندهند. در صورت خرابی قطعات، ممکن است کل دستگاه غیرقابل‌استفاده شود.
به دنبال مدل‌هایی باشید که با قطعات یدکی عرضه می‌شوند. بهتر است قطعات یدکی حداقل چند سال پس از خرید دستگاه وکیوم خانگی در دسترس باشند. می‌توانید با تماس با سازنده، اطلاعات مربوط به دردسترس‌بودن قطعات یدکی را کسب کنید.
همچنین، توجه داشته باشید که بسته بندی وکیوم معمولاً با استفاده از مواد پلاستیکی انجام می‌شود. اگر به دنبال کاهش استفاده از پلاستیک هستید، می‌توانید از روش‌های ذخیره‌سازی دیگری بهره‌برداری کنید. برخی از غذاهای بسته بندی شده با خلا ممکن است طعم کمی پلاستیکی داشته باشند.
جایگزین های دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی
دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی، الزاماً یک ضرورت آشپزخانه نیست. اگر تمایلی به افزودن یک دستگاه دیگر به آشپزخانه خود ندارید، گزینه‌های دیگری برای نگهداری مواد غذایی وجود دارد، از جمله:
- نگهداری مواد غذایی در بخش مناسب یخچال/فریزر با دمای مناسب
- نگهداری مواد غذایی در بسته‌بندی اصلی آنها برای مدت کوتاه
- نگهداری میوه‌ها و سبزیجات در یک ظرف شیشه‌ای که با یک دستمال‌کاغذی پوشانده شده است
- تقسیم گوشت به بخش‌های کوچک با استفاده از کیسه‌های فریزر
- انجماد مواد غذایی در ظروف قابل‌استفاده مجدد مناسب
- استفاده از گیره‌های بسته‌بندی برای بستن بسته‌های باز شده مواد غذایی
عوامل کلیدی در انتخاب یک دستگاه سیلر وکیوم
انتخاب یک دستگاه سیلر وکیوم مناسب تنها به قیمت آن محدود نمی‌شود، برای داشتن خریدی هوشمندانه و استفاده‌ی بهینه، لازم است ویژگی‌ها و جزئیات فنی دستگاه را بشناسید.
ظرفیت، نوع کیسه، امکانات جانبی و دوام قطعات، همگی نقش مهمی در رضایت شما از دستگاه خواهند داشت که در ادامه مهم‌ترین عواملی که باید هنگام خرید در نظر بگیرید را مرور می‌کنیم.
1. مخزن داخلی رول و تیغه برش
سیلر وکیومی که دارای مخزن داخلی رول و تیغه برش است، امکان نگهداری تمام اجزای دستگاه در یک مکان و تنظیم طول کیسه بسته‌بندی بر اساس نیاز را فراهم می‌کند.
2. ابعاد
در صورت محدودیت فضا، دستگاه مهروموم لبه‌ای جمع‌وجور یا دستی را انتخاب کنید. مدل‌های محفظه‌ای به فضای بیشتری نیاز دارند. هنگام استفاده از دستگاه مهروموم لبه‌ای، فضای کافی بین دستگاه و خودتان را برای قرارگیری مناسب کیسه در نظر بگیرید.
3. کیسه های وکیوم
کیسه‌های وکیوم قابل‌خرید به‌صورت رول یا پیش‌بریده هستند. استفاده مجدد از کیسه‌ها برای گوشت خام، طیور، ماهی یا محصولات لبنی توصیه نمی‌شود. مطمئن شوید کیسه‌ها قابل‌انجماد هستند.
گرم‌کردن غذا در کیسه های وکیوم در مایکروویو توصیه نمی‌شود. غذا باید خارج از کیسه و در ظرف مناسب قرار گیرد. کیسه‌های عمومی ممکن است همیشه با دستگاه وکیوم شما سازگار نباشند. دستگاه های وکیوم می‌توانند برای بسته‌بندی مجدد برخی مواد غذایی نیز استفاده شوند.
4. زمان انتظار
برخی از دستگاه های بسته بندی وکیوم، نیازمند وقفه‌های زمانی بین چرخه‌های کاری هستند که از 20 ثانیه تا یک دقیقه متغیر است. در مقابل، برخی دیگر امکان چرخه‌های پیوسته بدون وقفه را فراهم می‌کنند. در صورت بسته‌بندی مقادیر زیاد مواد، زمان انتظار می‌تواند به طور قابل‌توجهی آزاردهنده باشد.
5. تنظیمات
دستگاه های بسته بندی وکیوم ممکن است با طیف متنوعی از تنظیمات از جمله خشک، ملایم، مرطوب، ماریناد و سو وید ارائه شوند. بااین‌حال، بر اساس آزمایش‌‌ها، این تنظیمات جداگانه به طور قابل‌توجهی مفید تشخیص داده نشدند و یک عملکرد ساده بسته‌بندی وکیوم به‌طورکلی کفایت می‌کند.
6. قطعات یدکی
اگرچه دستگاه های بسته بندی وکیوم معمولاً با قطعات یدکی همراه نیستند، برخی از مدل‌ها ممکن است شامل یک واشر آب‌بندی اضافی و یا نوار گرمایشی باشند. این قطعات که اغلب در دستگاه‌های بسته بندی وکیوم دچار خرابی می‌شوند، می‌توانند به‌عنوان قطعات یدکی مفیدی در نظر گرفته شوند.
ملاحظات ایمنی غذایی در بسته بندی وکیوم خانگی
دستگاه های بسته بندی وکیوم اگرچه می‌توانند ماندگاری برخی غذاها را افزایش دهند، اما جایگزینی برای یخچال یا فریزر نیستند. برای اطمینان از ایمنی غذایی، به نکات زیر توجه کنید:
- برچسب‌گذاری دقیق: همیشه ظرف یا کیسه را با محتویات، تاریخ مصرف اصلی و تاریخ بسته بندی وکیوم برچسب‌گذاری کنید.
- تاریخ مصرف: غذای تازه، حتی پس از بسته بندی وکیوم، ممکن است از تاریخ مصرف خود در یخچال فراتر نرود.
- مراقبت‌های ایمنی معمول: تمام توصیه‌های ایمنی غذایی معمول در مورد غذاهای بسته‌بندی شده با وکیوم نیز اعمال می‌شود.
با رعایت این نکات، می‌توانید از ایمنی و کیفیت غذایی خود در هنگام استفاده از بسته بندی وکیوم اطمینان حاصل کنید.
آیا باکتری ها می توانند در بسته بندی های وکیوم رشد کنند؟
بله بسته بندی وکیوم محیطی را فراهم می‌کند که برای رشد باکتری‌های بی‌هوازی مناسب است. این باکتری‌ها بدون حضور اکسیژن رشد می‌کنند و می‌توانند در بسته بندی های وکیوم گسترش یابند. این امر می‌تواند خطر بالقوه‌ای برای سلامتی ایجاد کند، زیرا ممکن است بدون نشانه‌های ظاهری مانند بو یا لزج شدن، رشد کنند.
لذا در صورت مشاهده نشانه‌هایی از ورود مجدد هوا به بسته بندی وکیوم یا افزایش حجم بسته‌بندی، محتویات آن را دور بریزید.
نکات استفاده از دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی
- بسته‌بندی و برچسب‌گذاری: تمامی کیسه‌ها را برچسب‌گذاری کنید، تاریخ انقضای اصلی، محتویات بسته و تاریخ بسته‌بندی را یادداشت نمایید.
- بسته‌بندی و انجماد مواد غذایی: برای گرم‌کردن غذاهای منجمد، ابتدا کیسه وکیوم را بازکرده و غذای منجمد را در یک ظرف یا بشقاب مناسب برای مایکروویو قرار دهید. برای بسته‌بندی غذاهای چرب، مرطوب یا کثیف، لبه بالایی کیسه را به بیرون تا کنید و سپس آن را به داخل تا کنید. این کار به جلوگیری از تماس چربی با قسمت بسته‌بندی کمک می‌کند.
برخی از تولیدکنندگان توصیه می‌کنند قبل از بسته بندی وکیوم، گوشت تازه را برای چند ساعت در فریزر قرار دهید تا شکل و رطوبت خود را حفظ کند.
مایعات را نیز می‌توان با دستگاه بسته بندی وکیوم بسته‌بندی کرد، اما ممکن است نیاز به انجماد قبلی داشته باشند.
- نکات ایمنی و نگهداری: دستورالعمل‌های مربوط به مواردی که نباید با دستگاه بسته بندی وکیوم بسته‌بندی شوند و مسائل بهداشتی و ایمنی مواد غذایی را مطالعه کنید. توصیه‌های مربوط به فضای موردنیاز بین غذا و محل بسته‌بندی را رعایت کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
توجه داشته باشید بسیاری از مدل‌ها سوئیچ جداگانه برای روشن‌شدن ندارند و به طور خودکار خاموش نمی‌شوند، بنابراین باید به‌صورت دستی آنها را در پریز برق خاموش کنید.
هنگام نگهداری ظروف وکیوم، قفل روی درها را بسته نگذارید، زیرا این کار می‌تواند به مهر و موم‌ها آسیب برساند.
هنگام نگهداری دستگاه‌های وکیوم لبه‌ای، قفل روی درها را بسته نگذارید، زیرا این کار می‌تواند به واشرهای آب‌بندی و نوارهای حرارتی آسیب برساند. برخی از دستگاه‌ها دارای تنظیمات “نگهداری” هستند که باید از آنها استفاده کنید. در غیر این صورت، آنها را به‌سادگی بدون قفل نگهداری کنید و هیچ‌چیزی را روی آنها قرار ندهید.
جمع بندی
دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی یک ابزار کاربردی برای افزایش ماندگاری مواد غذایی، کاهش ضایعات و سازماندهی بهتر آشپزخانه است.
انتخاب و خرید دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی مناسب به نیاز، بودجه و فضای آشپزخانه شما بستگی دارد؛ لذا اگر به دنبال ذخیره سازی حرفه‌ای و طولانی مدت مواد غذایی یا روش‌های پخت مدرن مانند Sous Vide هستید، خرید یک دستگاه وکیوم سرمایه‌گذاری مناسبی خواهد بود.
بااین‌حال، برای استفاده‌های ساده‌تر می‌توانید از روش‌های جایگزین مانند ظروف درب‌دار یا کیسه‌های فریزر نیز بهره ببرید.
سؤالات متداول (FAQ) درباره دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی
1. دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی برای چه کسانی مناسب است؟
این دستگاه بیشتر برای خانواده‌هایی که مواد غذایی را به‌صورت عمده خریداری می‌کنند، افراد علاقه‌مند به آشپزی و روش پخت سوس‌وید (Sous Vide) یا کسانی که می‌خواهند ضایعات غذایی را کاهش دهند، کاربرد دارد.
2. آیا همه مواد غذایی را می‌توان با دستگاه وکیوم بسته بندی کرد؟
خیر. مواد غذایی مرطوب یا بسیار چرب باید قبل از وکیوم‌کردن کمی منجمد شوند. همچنین مواد حساس به فشار زیاد بهتر است با تنظیمات ملایم دستگاه بسته‌بندی شوند.
3. آیا وکیوم کردن مواد غذایی خطر رشد باکتری را افزایش می‌دهد؟
بله، چون اکسیژن حذف می‌شود، برخی باکتری‌های بی‌هوازی می‌توانند رشد کنند. بنابراین، نگهداری در یخچال یا فریزر همچنان ضروری است و تاریخ مصرف باید رعایت شود.
4. کیسه های وکیوم چند بار قابل استفاده هستند؟
برای مواد خشک و تمیز، برخی کیسه‌ها قابل شست‌وشو و استفاده مجدد هستند. اما برای گوشت، ماهی، مرغ و لبنیات، استفاده مجدد توصیه نمی‌شود.
5. آیا خرید دستگاه بسته بندی وکیوم خانگی توجیه اقتصادی دارد؟
اگر مواد غذایی را به‌صورت عمده خریداری می‌کنید یا به دنبال کاهش ضایعات و نگهداری طولانی‌تر هستید، بله. در غیر این صورت، روش‌های ساده‌تر مانند استفاده از ظروف درب‌دار و کیسه‌های فریزری هم می‌توانند کافی باشند.
6. تفاوت دستگاه های لبه‌ای، محفظه‌ای و دستی در چیست؟
- لبه‌ای: کوچک‌تر، مناسب مصارف خانگی، قیمت مناسب‌تر.
- محفظه‌ای: حرفه‌ای‌تر، ابعاد بزرگ‌تر، کاربرد بیشتر در رستوران و محیط‌های تجاری.
- دستی: ارزان‌تر و قابل حمل، مناسب برای استفاده محدود و سفر.
7. چه نکاتی برای ایمنی غذایی در بسته بندی وکیوم مهم است؟
برچسب‌گذاری تاریخ، نگهداری در دمای مناسب (یخچال/فریزر)، عدم استفاده مجدد از کیسه‌های آلوده و بررسی سلامت بسته‌بندی.