بسته بندی مواد غذایی یکی از مهم‌ترین مراحل تولید و توزیع مواد غذایی است و نقش مهمی در حفظ کیفیت، ایمنی، و جذابیت مواد غذایی ایفا می‌کند. بسته بندی همچنین می‌تواند به افزایش فروش مواد غذایی و آگاهی از برند کمک کند.
بسته‌بندی مواد غذایی انواع مختلفی دارد که بسته به نوع ماده غذایی، نحوه نگهداری، و هدف از بسته‌بندی، انتخاب می‌شود. برخی از رایج‌ترین انواع بسته بندی مواد غذایی عبارت‌اند از:
انواع بسته بندی مواد غذایی از نظر جنس بسته بندی
بسته بندی پلاستیکی مواد غذایی
بسته بندی پلاستیکی یکی از رایج‌ترین انواع بسته بندی مواد غذایی است. بسته بندی پلاستیکی از مواد مختلفی مانند پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، و پلی‌استایرن ساخته می‌شود که هر یک از این مواد دارای خواص مختلفی بوده و برای بسته‌بندی مواد غذایی متفاوت مناسب هستند.
- پلی‌اتیلن: پلی‌اتیلن به دلیل دارابودن خواصی مانند مقاومت در برابر آب، نفوذپذیری کم در برابر گازها، و قیمت مناسب، برای بسته بندی انواع مختلفی از مواد غذایی مانند میوه‌ها، سبزیجات، لبنیات، و مواد غذایی فراوری شده استفاده می‌شود.
- پلی‌پروپیلن: این ماده با دربرداشتن ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر حرارت، نفوذپذیری کم در برابر گازها، و استحکام بالا، برای بسته‌بندی مواد غذایی مانند مایعات، مواد غذایی فراوری شده، و ظروف یکبار مصرف به کار گرفته می‌شود.
- پلی‌استایرن: پلی‌استایرن نیز به دلیل خواصی مانند سبکی، مقاومت در برابر ضربه، و قیمت مناسب، برای بسته بندی طیف متنوعی از مواد غذایی مانند مواد غذایی منجمد، مواد غذایی خشک، و ظروف یکبار مصرف کاربرد دارد.
بسته بندی کاغذی مواد غذایی
بسته بندی کاغذی از مواد مختلفی مانند کاغذ، مقوا، و کارتن ساخته شده و برای انواع مختلفی از مواد غذایی مانند غلات صبحانه، خشکبار، و تنقلات استفاده می‌شود.
همچنین بسته بندی کاغذی دارای مزایای مختلفی همچون قابل‌بازیافت بودن، عدم آسیب به محیط‌زیست و حمل‌ونقل آسان است که آن را در گروه محبوب‌ترین روش‌های بسته بندی قرار می‌دهد.
بسته بندی شیشه‌ای مواد غذایی
بسته بندی شیشه‌ای برای مواد غذایی که نیاز به نگهداری در محیطی خنک و تاریک دارند، بسیار کاربردی است. همچنین این نوع بسته‌بندی با دارابودن مزایایی از جمله بسته‌بندی بهداشتی، شستشوی آسان و عدم آسیب به مواد غذایی برای انواع مختلفی از مواد غذایی مانند نوشیدنی‌ها، روغن‌ها، و مواد غذایی کنسرو شده استفاده می‌شود.
بسته بندی فلزی مواد غذایی
بسته بندی فلزی برای مواد غذایی که نیاز به ماندگاری طولانی‌مدت دارند؛ مانند کنسروها، محصولات گوشتی، و مواد غذایی کنسرو شده به کار گرفته می‌شود.
همچنین این نوع بسته بندی نیز همچون بسته بندی شیشه‌ای دارای ویژگی‌هایی همچون بهداشتی بودن، شستشوی آسان، عدم آسیب به مواد غذایی و البته نشکن بودن است که باعث حفظ و ماندگاری طولانی مواد غذایی درون آن می‌شود.
انواع دیگر بسته بندی مواد غذایی از نظر هدف بسته بندی
علاوه بر انواع بسته بندی ذکر شده در بالا، انواع دیگری از بسته بندی مواد غذایی نیز وجود دارد که برای اهداف خاصی استفاده می‌شوند. برخی از این انواع بسته بندی عبارت‌اند از:
- بسته بندی فعال: بسته بندی فعال مواد غذایی به‌گونه‌ای طراحی شده است که با مواد غذایی داخل بسته‌بندی واکنش می‌دهد تا کیفیت و ماندگاری آن را بهبود بخشد. به‌عنوان‌مثال، برخی از بسته‌بندی‌های فعال مواد غذایی حاوی موادی هستند که اکسیژن را از بسته‌بندی خارج می‌کنند تا از اکسیداسیون مواد غذایی جلوگیری کنند.
- بسته بندی هوشمند: بسته‌بندی هوشمند مواد غذایی، اطلاعات مربوط به وضعیت مواد غذایی داخل بسته‌بندی را در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، برخی از بسته‌بندی‌های هوشمند مواد غذایی حاوی سنسورهایی هستند که دمای مواد غذایی را اندازه‌گیری نموده و این اطلاعات را به مصرف‌کننده نمایش می‌دهند.
- بسته‌بندی سازگار با محیط‌زیست: بسته‌بندی سازگار با محیط‌زیست از مواد قابل‌بازیافت یا تجزیه‌پذیر ساخته شده است تا به محیط‌زیست آسیب نرساند.
انواع بسته بندی مواد غذایی از نظر روش بسته بندی
بسته بندی به روش اسپتیک
در این روش محصول قبل از بسته‌بندی استریل شده و سپس در داخل بسته از پیش استریل شده و در یک محیط عاری‌ازمیکروب مورد بسته بندی قرار می‌گیرد. این روش بیشتر برای بسته بندی موادی چون شیر، محصولات لبنی، آبمیوه و دیگر مایعات کاربرد دارد.
بسته بندی به روش اتمسفر تغییریافته
روش اتمسفر تغییریافته یا MAP یکی از روش‌های سودمند و مفید برای مواد غذایی است. این روش به‌عنوان جایگزینی برای نگهداری محصولات از طریق انجماد و کاهش مصرف انرژی صورت می‌گیرد. بدون اینکه آثار منفی بر کیفیت محصول در حین انبارداری و فروش ایجاد شود.
بسته بندی وکیوم فرمینگ مواد غذایی
دررابطه‌با بسته‌بندی مواد غذایی با روش وکیوم فرمینگ باید اشاره شود که مواد غذایی مختلفی را می‌توان با این روش بسته‌بندی و به بازار عرضه کرد. محصولات گوشتی چون مرغ و گوشت گوسفند، فرآورده‌های گوشتی چون سوسیس و کالباس، محصولات لبنی چون پنیر و ماست، خشکبار و تنقلات و انواع میوه و سبزیجات از جمله موادی هستند که با استفاده از روش وکیوم فرمینگ قابل بسته‌بندی هستند.
عوامل مؤثر در انتخاب نوع بسته بندی مواد غذایی
در هنگام انتخاب نوع بسته بندی مواد غذایی، عوامل مختلفی باید در نظر گرفته شود. برخی از این عوامل عبارت‌اند از:
- نوع ماده غذایی: نوع ماده غذایی تعیین می‌کند که چه نوع بسته‌بندی برای آن مناسب است. به‌عنوان‌مثال، مواد غذایی که نیاز به ماندگاری طولانی‌مدت دارند، معمولاً در بسته‌بندی‌های فلزی یا شیشه‌ای بسته‌بندی می‌شوند.
- نحوه نگهداری: نحوه نگهداری ماده غذایی نیز در انتخاب نوع بسته بندی مؤثر است. به‌عنوان‌مثال، مواد غذایی که نیاز به نگهداری در محیطی خنک و تاریک دارند، معمولاً در بسته‌بندی‌های شیشه‌ای یا فلزی بسته‌بندی می‌شوند.
- هدف از بسته بندی: هدف از بسته‌بندی نیز در انتخاب نوع بسته بندی تأثیرگذار است. به‌عنوان‌مثال، اگر هدف از بسته بندی، افزایش فروش مواد غذایی است، بسته‌بندی باید جذاب و چشمگیر باشد.
اهمیت بسته بندی مواد غذایی
- سلامت مواد غذایی: بسته‌بندی مواد غذایی از آن در برابر عواملی مانند آلودگی، اکسیژن، رطوبت، و نور محافظت می‌کند. این امر باعث می‌شود که مواد غذایی تازه‌تر و سالم‌تر باقی بمانند.
- حفظ ایمنی مواد غذایی: بسته بندی مواد غذایی همچنین می‌تواند به افزایش ایمنی مواد غذایی کمک کند. به‌عنوان‌مثال، بسته‌بندی‌های فعال می‌توانند با مواد غذایی داخل بسته‌بندی واکنش دهند تا از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری کنند.
- افزایش جذابیت مواد غذایی: بسته‌بندی‌های جذاب و چشمگیر می‌توانند مصرف‌کنندگان را بیشتر به خرید مواد غذایی ترغیب کنند.
سخن پایانی
در این مطلب با بسته بندی مواد غذایی و انواع آن آشنا شدیم. همان‌طور که اشاره شد مواد غذایی با استفاده از مواد مختلفی قابل بسته‌بندی هستند که مهم‌ترین آنها شیشه، قوطی‌های فلزی و پلاستیک هستند. همچنین برای بسته‌بندی مواد غذایی می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد که یکی از آنها وکیوم فرمینگ نام دارد. درصورتی‌که شما هم قصد دارید برای بسته‌بندی محصولات خود از این روش استفاده کنید، می‌توانید با کارشناسان خاور وکیوم در ساعات اداری تماس حاصل فرمایید.
